Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ trong xu thế của y học hiện đại

Từ phẫu thuật tạo hình (plastic surgery) lần đầu tiên được Von Graefe, một phẫu thuật viên người Đức, sử dụng vào năm 1818 nhưng thực ra chuyên ngành này đã hình thành và phát triển trước đó gần 5.000 năm. Cùng với sự phát triển của nhiều chuyên ngành y học khác, sự đóng góp của khoa học và công nghệ tiên tiến đã định hình một cách chắc chắn cho chuyên ngành phẫu thuật tạo hình hiện đại, nhưng điều này không làm thay đổi mục đích vốn có của phẫu thuật tạo hình cũng như tạo ra sự hoàn thiện hơn cho cơ thể người - đó là phẫu thuật thẩm mỹ.

Phẫu thuật thẩm mỹ bắt đầu từ đâu?

Can thiệp vùng mắt rất phổ biến trong phẫu thuật thẩm mỹ.

Phẫu thuật nói chung, phẫu thuật tạo hình nói riêng được bắt đầu bằng những can thiệp ở vùng mặt. Trước Công nguyên hơn 3.000 năm, người Ai Cập cổ đại đã biết tái tạo mũi bằng các vạt da được lấy từ trên mặt. Cùng trong thời gian đó, người Hindu Ấn Độ cũng đã biết tạo lại mũi cho những tù nhân bị cắt mũi bằng các vạt da có cuống lấy từ trán hay má. Đến thời kỳ Trung cổ, các thầy thuốc La Mã và Hy Lạp đã có thể thực hiện được các phẫu thuật liên quan tới khuyết tật của vùng mặt. Phẫu thuật tái tạo các bộ phận trên mặt đã rất phát triển tại châu Âu từ thế kỷ XIV, đặc biệt tại Italy. Có thể nói thế kỷ XIX là giai đoạn hình thành và định hình của chuyên ngành phẫu thuật tạo hình. Thế chiến thứ nhất và thứ hai là thời gian bùng nổ của phẫu thuật tạo hình, các bác sĩ quân y trở thành những người tiên phong và nhiều kinh nghiệm trong việc phẫu thuật cho các thương binh. Phạm vi tái tạo các bộ phận bị thương tổn không còn dừng lại ở mặt, mà liên quan tới chi thể và vùng thân. Các bệnh lý bẩm sinh vùng mặt cũng dần trở thành đối tượng nghiên cứu của các nhà phẫu thuật tạo hình. Phẫu thuật thẩm mỹ đặc biệt phát triển ở châu Âu và châu Mỹ trong những năm trước Thế chiến thứ hai. Mỹ, Pháp, Anh, Nga trở thành những nơi tập trung của các nhà phẫu thuật tạo hình và thẩm mỹ. Các phẫu thuật viên hàm mặt là những người tiếp cận đầu tiên với kỹ thuật tạo hình, sau đó một số phẫu thuật viên thuộc chuyên khoa khác như sản, chấn thương, tai mũi họng, mắt... cũng dần dần áp dụng kỹ thuật tạo hình trong chính chuyên khoa của mình. Cùng với số lượng phẫu thuật viên tạo hình ngày càng tăng, sự đa dạng của các chất liệu được sử dụng trên lâm sàng, khả năng linh hoạt của các kỹ thuật tạo hình phức tạp là nét đặc trưng của phẫu thuật tạo hình hiện đại. Bên cạnh lĩnh vực phẫu thuật tạo hình cho những bệnh nhân bị khuyết tật và bệnh lý, các can thiệp nhằm hoàn thiện diện mạo bên ngoài cơ thể con người cũng tăng dần do nhu cầu về chất lượng cuộc sống của xã hội hiện đại, phẫu thuật thẩm mỹ cũng bị tách dần khỏi phẫu thuật tạo hình bởi thành phần các bác sĩ tham gia không còn là các phẫu thuật viên tạo hình. Sự phát triển của các công nghệ làm đẹp, tính thương mại hóa của phẫu thuật thẩm mỹ, tính đa tạp và thiếu chuyên nghiệp của các bác sĩ làm thẩm mỹ đã trở thành hiện tượng phổ biến trên thế giới trong 2 thập kỷ gần đây.

Phạm vi của phẫu thuật thẩm mỹ

Phẫu thuật tạo hình và thẩm mỹ can thiệp tới tất cả các phần của cơ thể, đặc biệt là vùng mặt với mục đích tái tạo những bộ phận bất thường do nguyên nhân bẩm sinh hay mắc phải. Các phẫu thuật hay thủ thuật của tạo hình thẩm mỹ không chỉ nhằm mục đích phục hồi lại chức năng của một bộ phận cơ thể, mà còn giải quyết vấn đề thẩm mỹ của những bộ phận đó vì lý do lão hóa hay những nhu cầu riêng của từng người. Chính vì vậy phạm vi can thiệp của phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ vùng mặt trải rộng từ những bệnh lý bẩm sinh (các dị tật của mi mắt, mũi, vành tai, khe hở môi hay khe hở mặt, các u da lành tính...) đến bệnh lý mắc phải như bỏng và các di chứng bỏng, các di chứng da và phần mềm do chấn thương, khuyết da và mô mềm do bất cứ nguyên nhân nào, nhiễm khuẩn da... Với các phẫu thuật chỉ liên quan tới quá trình lão hóa của da, chỉ can thiệp giải quyết hình thái mà không liên quan đến chức năng, thì được coi là phẫu thuật thẩm mỹ, một chuyên ngành nhỏ trong phẫu thuật tạo hình nhưng lại rất phát đạt và được nhiều người chú ý đến. Phẫu thuật thẩm mỹ phổ biến hiện nay bao gồm: các phẫu thuật tạo hình mi mắt (tạo nếp mí, cắt bỏ da mí thừa, sụp mi ở người già...), tạo hình mũi (nâng sống mũi, hạ thấp tháp mũi, thu gọn cánh mũi, sửa đầu mũi), tạo hình môi, căng da mặt bằng phẫu thuật hay nội soi, hút mỡ cằm cổ hay căng da cổ, xóa các nếp nhăn ở mặt bằng botox, độn cằm hay gò má, chỉnh sửa cằm vuông hay bất thường của một số vùng trên khuôn mặt... Các can thiệp này nhằm cải thiện những thiếu sót hay sự chưa hoàn thiện một bộ phận trên khuôn mặt người bình thường, hoặc sửa chữa những dấu ấn do thời gian để lại trên khuôn mặt... Loại phẫu thuật này thường được làm theo yêu cầu của khách hàng.

Với những tiến bộ về mặt công nghệ, các kỹ thuật mới ngày càng được áp dụng trong phẫu thuật tạo hình và thẩm mỹ. Các phẫu thuật trước sinh được thực hiện khi con người còn ở giai đoạn bào thai cũng được nghiên cứu và trở thành hiện thực, đây là bước quan trọng nhằm giải quyết các dị tật bẩm sinh ở vùng sọ mặt, giảm đến mức tối đa những di chứng gặp phải nếu kỹ thuật đó được thực hiện sau khi đứa trẻ ra đời. Và dĩ nhiên, các kỹ thuật - công nghệ để kéo dài tuổi thanh xuân trên khuôn mặt nói riêng, các bộ phận trên cơ thể con người nói chung luôn là đối tượng đầu tư nghiên cứu của hàng ngàn labo trên khắp thế giới nhằm trang bị cho các bác sĩ làm thẩm mỹ có nhiều vũ khí hiệu quả hơn trong việc thỏa mãn yêu cầu của hàng chục triệu con người mỗi năm. Những thành công của một số ca ghép mặt trên thế giới cho phép các phẫu thuật viên hy vọng đến một thời kỳ những dấu vết tuổi già trên khuôn mặt của con người sẽ vĩnh viễn là ký ức của quá khứ.

PGS.TS. Trần Thiết Sơn