Huyết thanh trắng da - Những ngộ nhận chết người

Gần đây, các tín đồ mê làm đẹp rộ lên những tin đồn chóng mặt về một phương pháp: Tiêm huyết thanh trắng da. Theo lời họ, mặt đang sần sùi da cóc, tiêm xong ít bữa trở nên láng mịn như da em bé; đang nám đen xỉn tiêm xong trắng như trứng gà bóc... Thậm chí, họ còn khẳng định rằng cô diễn viên V., cô người mẫu X. nhờ “tiêm huyết” nên ngày càng đẹp nõn nà, nghe cứ ngỡ như chuyện thần thoại... Vậy thực hư của phương pháp làm đẹp này ra sao, SK&ÐS xin mời bạn đọc lắng nghe ý kiến của các nhà chuyên môn.

Ðừng “trốn chạy” sự thật

Mới năm ngoái (2013), câu chuyện “một chàng trai Sài thành bỗng nhiên trở thành dị nhân với lớp da bong tróc lở lói sau khi tiêm thuốc làm trắng da” đã gây xôn xao dư luận. Nhưng rồi sự kiện ấy lại bị trùm lấp đi bởi những con sóng của trào lưu “làm trắng da” đang càng lúc càng trở nên mạnh mẽ hơn ở xứ ta. Làm đẹp là một ước vọng chính đáng nhưng muốn đẹp hơn bằng cách làm trắng da thì lại là một vấn đề cần phải được bàn bạc và định hướng dưới ánh sáng khoa học.

Trước khi bàn chuyện “làm trắng da” phải nói đôi lời về “da trắng”. Con người sinh ra có da trắng hay da màu là do sự có mặt ít hay nhiều của sắc tố da melanin. Màu da là vấn đề của di truyền, là đặc trưng của chủng tộc nòi giống. Đặc tính di truyền là quyền năng của tạo hóa, không phải muốn mà được. Sắc tố không chỉ có vai trò tạo nên màu da mà còn có vai trò chính yếu là ngăn ngừa tia cực tím từ ánh sáng mặt trời gây hại cho cơ thể. Thế nên tạo hóa mới dành cho những người ở xứ nắng nóng một đặc ân là có nhiều sắc tố để bảo vệ và sinh tồn. Và những người ở xứ lạnh thiếu ánh mặt trời thì chẳng cần nhiều sắc tố nên có màu da trắng. Vì thế màu da trắng không phải là tiêu chí hàng đầu của sắc đẹp và càng không phải là tiêu chí bắt buộc. Thế giới văn minh đã không còn đánh giá tính cách và nhan sắc con người qua màu sắc làn da. Cách đây 31 năm (1983), cô gái da màu Vanessa Williams đã trở thành Hoa hậu nước Mỹ. Mới đây, năm 2013, tại một xứ khá thuần chủng như Israel, cô gái da màu gốc Phi Yityish Aynaw đã lên ngôi hoa hậu. Và Naomi Campbell, người mẫu Anh nổi tiếng thế giới cũng không phải là người da trắng. Nhưng các cô gái Việt Nam vẫn khát khao có được làn da trắng. Đó cũng là trạng thái tâm lý bình thường, dễ hiểu nên nhận được sự cảm thông. Con người ta hầu như ai cũng muốn có cái mình đang thiếu. Người da trắng thì đi tắm nắng để đen, người da màu thì tìm mọi cách để làm cho trắng. Nhưng để trắng bằng mọi giá thì có phải là cần thiết không? Da là một lớp vỏ bọc bảo vệ cơ thể và cũng là tấm gương phản chiếu sức khỏe thể chất và trạng thái tinh thần của mỗi người. Da đẹp phải trước hết phải là làn da khỏe mạnh. Đen thì phải đen giòn láng mịn, trắng thì phải trắng hồng chứ không trắng bệch xanh xao. Bạn cũng cần phải cảnh giác với kiểu da trắng online là nước da mang tính quảng cáo chứa đầy nguy cơ photoshop của những người đẹp hay hotgirl qua những hình ảnh được khoe trên mạng. Mộtlàn da đẹp là phản chiếu của một cơ thể khỏe mạnh, căng tràn sức sống. Để có làn da đẹp, trước hết phải chăm lo cho sức khỏe và phòng tránh bệnh tật. Thế mà đôi khi vì để có nước da trắng người ta lại dại dột mang bệnh vào người.

Các loại huyết thanh trắng da đang gây sốt trên thị trường rất mù mờ về chất lượng và thực chất không phải “thần dược” như mọi người lầm tưởng

Và hãy tỉnh táo trước mọi quyết định làm đẹp

Ở Việt Nam, các biện pháp làm trắng da đã được áp dụng từ hàng chục năm nay. Từ tắm trắng, tẩy trắng đến lột da rồi chích thuốc làm trắng da. Những tín đồ của sắc đẹp từ nhiều năm nay đã quen với các kỹ thuật tẩy da lột da bằng hóa chất, bằng laser. Họ cũng quen với các loại kem làm trắng da có vitramin C, collagen và các acid nhẹ như AHA, acid lactic,... Các thuốc tiêm làm trắng da như vitamin C, collagen, glutathione,... cũng được biết đến khá nhiều. Biện pháp nào cũng có những hiệu quả nhất định nếu đúng thầy đúng thuốc và cũng ẩn chứa những rủi ro hao tốn sức khỏe và tiền bạc. Đã có không ít trường hợp bị tai biến khi sử dụng các thuốc làm trắng da và cũng đã có nhiều bài viết cảnh báo kịp thời trên các phương tiện truyền thông về nguy cơ có hại khi sử dụng các thuốc làm trắng da, nhất là khi sử dụng bằng đường tiêm. Nhưng rồi “phong trào lắng xuống, phong trào lại lên”. Bây giờ thì huyết thanh làm trắng da đang thực sự gây sốt trên thị trường làm đẹp.

Vậy huyết thanh trắng da là gì?

Người ta đang quảng cáo và rao bán các huyết thanh làm trắng da như là những thần dược “một lần trắng mãi”. Thành phần chính trong các sản phẩm này cũng là vitamin, collagen, acid hyaluronic, thảo mộc, dầu cá,... Cách sử dụng cũng là thoa trên da hoặc tiêm chích tại chỗ da hoặc đường bắp hoặc đường tĩnh mạch. Dễ dàng nhận thấy các huyết thanh trắng da này cũng tương tự như các chất làm trắng da đã có lâu nay trên thị trường. Sự khác biệt ở đây chỉ là hai chữ huyết thanh. Nghe huyết thanh ai cũng liên tưởng đến huyết với những thành phần quí báu vốn có của nó. Những sản phẩm mang tên huyết thanh cavier, huyết thanh vitamin C, huyết thanh collagen, huyết thanh hyaluronic, huyết thanh mineral... thực ra chẳng chứa cái gì liên quan đến huyết. Thế thì tại sao có chữ huyết thanh ở đây. Phải công bằng mà nói không phải người bán hàng Việt Nam bịa ra hai chữ huyết thanh mà huyết thanh là chữ được dịch từ chữ serum trên các nhãn hàng. Trong y học, huyết thanh (serum) là một phần của máu hay nói cách khác huyết thanh chính là phần huyết tương không chứa các sợi tơ huyết. Từ trước đến nay, các loại dung dịch được đưa vào bổ sung cho khối lượng máu của cơ thể vẫn được gọi là huyết thanh (serum) như huyết thanh sinh lý (physiologic serum), các loại huyết thanh chứa các protein hay kháng thể dùng trong điều trị. Thế nhưng, trong các sản phẩm làm trắng da được quảng cáo có chữ huyết thanh mà không dính dáng gì đến máu là một chiêu độc của nhà sản xuất. Chữ serum của các sản phẩm này chỉ là nói đến một dạng tồn tại vật lý của vật chất là dạng lỏng. Thực ra phải gọi nó là dung dịch (solution) chứa các chất làm trắng da thì mới chính xác. Nhưng gọi như thế thì không có gì là mới và đâu phải là thương mại. Thế là chữ serum (huyết thanh) đặt vào đây đã đánh trúng niềm tin y học của khách hàng. Thậm chí ở Việt Nam, chúng còn được quảng cáo là huyết thanh tươi. Ai chả biết “đắt như tôm tươi”. Tôm cá tươi còn đắt nữa là huyết thanh. Thế là có sự “lộng giả thành chân” gây nhiều ngộ nhận, cả những ngộ nhận có thể dẫn đến những nguy hiểm, thậm chí chết người.

Làn da trắng phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó dinh dưỡng chiếm một vị trí quan trọng

Bất cứ chất nào đưa vào cơ thể đều có những nguy cơ dù là bôi ngoài da hay tiêm chích vào cơ thể. Nhẹ nhất là dị ứng đỏ da, phồng rộp, bong tróc da tại chỗ hay toàn thân. Nặng hơn có thể là những tổn thương viêm nhiễm lở loét. Nguy hiểm nữa là bị phản ứng dị ứng gây shock phản vệ nguy hiểm đến sinh mạng. Khi tiêm chích càng có nhiều khả năng xảy ra shock phản vệ. Đặc biệt khi sử dụng những huyết thanh trắng da này bằng đường tiêm tĩnh mạch thì nguy cơ khủng khiếp đến mức không chết vì shock mới là chuyện lạ.

Để tránh những nguy cơ này không phải là khó. Bất kỳ ai cũng có thể xem xét để có quyết định đúng đắn bảo vệ chính mình bằng cách tuân thủ các bước sau đây:

Kiểm tra nhãn hàng để tìm hiểu thành phần, xuất xứ và công dụng. Nếu những thông tin này mù mờ hoặc không có thì có thể coi là “đồ bỏ”.

Khi có những thông tin trên thì phải xem có được nhập khẩu chính thống hay không và đã được cơ quan chức năng như Bộ Y tế cho phép sử dụng hay chưa.

Nơi bán hàng hợp pháp, đúng chức năng.

Người hướng dẫn và trực tiếp thực hiện công việc tiêm thuốc cho bạn có phải là nhân viên y tế hợp lệ. Bạn nên đến nơi nào có bác sĩ chuyên khoa thẩm mỹ hoặc da liễu để được tư vấn và thực hiện kỹ thuật.

Hiện nay, các huyết thanh trắng da hầu hết được quảng cáo và bán trôi nổi trên thị trường không ai quản lý nên nguồn gốc và chất lượng thật đáng ngờ. Cách quảng cáo thường khoa trương, lý lẽ giản đơn thiếu cơ sở khoa học và không có độ tin cậy. Mỗi người hãy thận trọng trước khi quyết định chi tiền làm trắng. Những bước dò dẫm thẩm định như trên có vẻ nhiêu khê rắc rối nhưng khi bạn biết coi trọng sự an toàn sức khỏe cho bản thân thì sẽ thấy giản đơn và cần thiết vô cùng.

Bác sĩ Cao Ngọc Bích

Phó Chủ tịch Hội Phẫu thuật thâm mỹ TP Hồ Chí Minh

Trưởng Khoa Phẫu thuật thẩm mỹ Bệnh viện An Sinh