Giảm cân: nên nhanh hay chậm?

Ai cũng biết thừa cân, béo phì không những làm cho ngoại hình xấu mà còn là nguyên nhân của nhiều bệnh lý khác nhau. Hơn nữa, thừa cân cũng làm cho trầm trọng thêm vài bệnh lý có sẵn. Chính những điều này làm cho vài bệnh nhân bằng mọi giá phải giảm cân càng nhanh càng tốt. Việc giảm cân quá nhanh đôi khi mang đến nhiều tác dụng cực kỳ nguy hiểm. Bài viết này chỉ đề cập đến thừa cân béo phì cho chế độ ăn, không đề cập đến thừa cân do gen.

Các phương pháp làm giảm cân hiện tại?

Cách làm giảm cân an toàn nhất và tốt nhất là tăng cường tập luyện đi kèm chế độ ăn có kiểm soát. Việc giảm cân đơn giản chỉ là làm tăng lượng calo tiêu thụ và hạn chế lượng calo nhập vào cơ thể. Lượng calo thiếu hụt trong quá trình đó được bù đắp bằng những lượng mỡ thừa tích lũy trong các cơ quan. Cách giảm cân này vừa có tác dụng làm giảm cân mà còn giúp cho các khối cơ săn chắc, giúp máu lưu thông tốt, phòng tránh các bệnh lý khác

Nhưng đôi khi việc tự mình kiểm soát gây khó khăn cho người thừa cân. Vì bản thân họ thường xuất phát từ việc mất kiểm soát chế độ dinh dưỡng. Cần một tinh thần thép mới có thể hoàn thành tốt chế độ. Vì thế thường viện đến những “đồng đội” khác.

Nhóm sản phẩm làm giảm hấp thu: Các sản phẩm này thường đóng vai trò chất làm đầy, làm ngăn cảm giác trống ở dạ dày khiến cho giảm việc nhập thức ăn. Các chất này có tác dụng hút nước, trương nợ, choán khoảng trống trong lòng dạ dày, ức chế hay giảm cảm giác đói. Một số sản phẩm còn có tác dụng làm giảm việc hấp thu mỡ từ các nhung mao ruột. Tuy nhiên, việc dùng sản phẩm này càng nguy hiểm hơn khi phải viện đến các sản phẩm tấn công vào thần kinh trung ương, làm giảm cảm giác đói & thèm ăn.

Nhóm sản phẩm làm tăng tiêu thụ năng lượng: thường thấy trên thị trường dùng hoạt chất hoa anh thảo (everning primrose oil) với thành phần chính là acid linoleic có tác dụng tăng chuyển hóa năng lượng, tiêu hao năng lượng thừa.

Phẩu thuật cắt dạ dày làm giảm cân: thường dùng giải pháp này khi việc duy trì cân nặng hiện tại gây ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe và tính mạng bệnh nhân. Chỉ có thể là giải pháp sau cùng sau khi dùng các phương pháp điều trị khác thất bại

Những nguy hại của việc giảm cân quá nhanh?

Rối loạn nước và điện giải: đã có nhiều trường hợp bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nguy kịch như chết não sau khi nhịn ăn và chỉ uống nước chanh 10 ngày liên tục; hay có người bị suy thận nặng vì mất nước, rối loạn điện giải do dùng thuốc xổ sau khi “trót” ăn uống “thả cửa”... Những bệnh nhân này đều từng có chung mơ ước giảm cả chục cân chỉ sau 5 - 7 ngày bằng con đường tuyệt thực hay dùng thuốc có tác dụng siêu tốc mà không biết rằng những cách giảm cân phản khoa học dễ khiến cơ thể mất nước, hệ miễn dịch kém, hạ huyết áp, thiếu máu, trao đổi chất kém thậm chí gây tử vong. Việc giảm cân trong trường hợp này là mất nước chứ không phải tiêu hao lượng mỡ thừa.

Suy dinh dưỡng, giảm sức đề kháng: việc ăn kiêng quá đà, giảm cân đột ngột thường khiến chúng ta rơi vào tình trạng thiếu chất trầm trọng, không những thế còn làm ảnh hưởng sự trao đổi chất. Nó không chỉ khiến bạn bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng mà còn kéo theo hệ quả là sức khỏe giảm sút, cơ thể yếu ớt, hay mệt mỏi, mất ngủ, chán ăn, dễ bị ngất xỉu… Về lâu dài, điều này còn ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, gây suy giảm hệ miễn dịch, khiến bạn dễ bị bệnh tật “ghé thăm” hơn.

Trí nhớ giảm sút: theo phân tích của các nhà khoa học, việc ép buộc cơ thể ăn ít đi để giảm cân cấp tốc có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến vị giác và khứu giác của chúng ta, khiến cho nhu cầu ăn uống ngày càng giảm. Kết quả là, các bạn không chỉ bị giảm cân nhanh chóng mà cả trí nhớ cũng sẽ “tuột dốc không phanh”. Nguyên nhân là do khi giảm cân như vậy, lượng máu lưu thông trong cơ thể và nhất là lên não sẽ bị trì trệ, làm ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ.

Thiếu vitamin: vì mong muốn cân nặng nhanh giảm mà một số bạn lại kiêng ăn đủ thứ và bỏ quên những loại hoa quả cung câp nhiều vitamin tốt cho cơ thể và da, đó chính là lí do khiến da của bạn khô ráp và thiếu sức sống. Nếu da bạn tróc vảy hay sần sùi và tự động da thì do cơ thể bạn đang thiếu vitamin B, nhưng vitamin có rất nhiều loại và có từng công dụng riêng cho làn da.

Cách làm giảm cân an toàn nhất và tốt nhất là tăng cường tập luyện đi kèm chế độ ăn có kiểm soát

Giảm cân quá nhanh khiến da chảy, nhão vì thiếu collagen: để thực hiện chế độ ăn kiêng của việc giảm cân quá nhanh chắc chắn bạn sẽ phải nói không với những thực phẩm giàu chất béo như: da gà, đậu rán hay chân giò,… Nhưng bạn có biết, đó lại là nguồn cung cấp collegen trực tiếp cho da không? Hậu quả là sau một thời gian da của bạn sẽ chảy sệ và lão hóa. Mặt khác, việc mất nước quá nhanh của các mô dưới da càng làm cho da “tồi tệ” hơn thêm

Và cuối cùng, khi giảm cân quá nhanh thì có thể dẫn đế hiện tượng “dội ngược”. Bệnh nhân sẽ ăn bù, uống bù cho “thỏa” những ngày cực khổ qua. Hiện tượng “dội ngược” này xuất phát từ chính nhu cầu củ cơ thể chưa quen cho việc giảm cân nhanh, và cũng có thể đó là tâm lý bù đắp từ bệnh nhân. Hậu quả là thành quả bao ngày qua kể như tan biến, thậm chí có thể tăng cân nhiều hơn so với trước khi giảm cân.

Giảm cân bao nhiêu là vừa?

Theo khuyến cáo khoa học, giới hạn giảm cân an toàn là mức giảm dưới 10% cân nặng trong một tháng hoặc giảm không quá một kg một tuần. Việc giảm cân nhanh sẽ rất nguy hiểm và để lại hậu quả lâu dài cho sức khỏe. Việc giảm cân từ từ giúp cho cơ thể dần quen với việc thay đổi trọng lượng, tránh tình trạng mệt mỏi quá nhiều. Nhiều nghiên cứu cho rằng việc giảm cân từ từ sẽ giúp tránh “tái phát” tình trạng thừa cân, tăng hiệu quả của liệu pháp điều trị.

Việc giảm cân không thể lệ thuộc hoàn toàn vào các “giải pháp” bên ngoài. Người thừa cân cần phải tự thân vận động, tập thể dục thể thao giúp tăng hiệu quả điều trị.

Thay lời kết: việc điều trị giảm cân, nói một cách công bằng, cần rất nhiều đến ý chí của bệnh nhân. Muốn giảm cân cũng phải có tiến trình cụ thể và duy trì đều đặn để giúp có vóc dáng đáng như mong ước. Trong vài trường hợp cần phải tư vấn thầy thuốc trước khi “tự chỉ định” các loại thuốc cho chính mình

BS. DƯƠNG MINH HÙNG